Δεν είναι μονόδρομος τα καπέλα στα καύσιμα

Εφημερίδα «ΑΞΙΑ»
Άρθρο

«Δεν είναι μονόδρομος τα καπέλα στα καύσιμα»

27 Φεβρουαρίου 2010

Οι φόροι στα ενεργειακά προϊόντα κίνησης και σταθερής χρήσης, αντιπροσωπεύουν τα 3/4 των περιβαλλοντικών φορολογικών εισπράξεων στην ΕΕ-27. Σύμφωνα με την Οδηγία 2003/96/ΕΚ για την αναδιάρθρωση του Κοινοτικού πλαισίου φορολογίας των προϊόντων αυτών, η οποία έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο με το Νόμο 3336/2005, το ελάχιστο επίπεδο φορολογίας για τα καύσιμα κινητήρων ορίζεται σε 359 Ευρώ το χιλιόλιτρο (Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης). Αυτό το «κατώφλι» είχε εφαρμόσει και η χώρα μας για τη βενζίνη.

Στις 25 Ιουνίου 2009 αυξήθηκε ο ΕΦΚ μόνο για τη Βενζίνη και όχι για το πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης, κατά 14,2%, από 359 Ευρώ σε 410 Ευρώ το χιλιόλιτρο. Παρά την αύξηση αυτή, η Ελλάδα παρέμεινε σταθερά κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ-27. Για να αποτρέψουμε αδικαιολόγητες πρακτικές σε βάρος των καταναλωτών, προχωρήσαμε, ταυτόχρονα με την επιβολή της αύξησης, σε εντατικούς ελέγχους στα πρατήρια αλλά και στις εθνικές οδούς. Οι έλεγχοι επικεντρώθηκαν στη διαμόρφωση των λιανικών τιμών πώλησης σε συνάρτηση με τις τιμές κτήσης από τις εταιρείες πετρελαιοειδών και, ιδίως, σε περιπτώσεις εικαζόμενων εναρμονισμένων πρακτικών σε τοπικό επίπεδο αλλά και στην κανονικότητα των αντλιών σε σχέση με τις ποσότητες που παραδίδονται στους καταναλωτές.

Στις 9 Φεβρουαρίου η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, μετά από προαναγγελία, αύξησε τον ΕΦΚ κατά 30%. Δυο ημέρες μετά, το (αρμόδιο;) Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας ανακοίνωσε τη διενέργεια ελέγχων στην αγορά υγρών καυσίμων, εστιάζοντας κυρίως στο θέμα της αύξησης των τιμών χονδρικής και λιανικής.

Η ηγεσία του Υπουργείου παραδέχθηκε με σχετικό Δελτίο Τύπου ότι «πιθανώς υπάρχουν ήδη αυξήσεις που υπερβαίνουν την αύξηση που δικαιολογεί ο νέος ΕΦΚ» (θυμίζω τίτλους συνεντεύξεων που μας επεφύλασσε τότε ως αντιπολίτευση πχ «βορά στους κερδοσκόπους, αμέτοχο το Υπουργείο») και ότι  θα εφαρμόσει πρόσθετα μέτρα «αν διαπιστωθούν εκτεταμένες κερδοσκοπικές ανατιμήσεις». Αναρωτιέται κανείς γιατί το Υπουργείο ανακοινώνει εκ των υστέρων τους ελέγχους; Ποια είναι τα πρόσθετα μέτρα που θα λάβει και γιατί δεν τα έλαβε έως σήμερα; Και αυτά θα ληφθούν μόνο αν οι κερδοσκοπικές ανατιμήσεις είναι εκτεταμένες; Τι σημαίνει εκτεταμένες; Τι σημαίνει κερδοσκοπικές; Ποιες είναι οι τιμές που συνιστούν κερδοσκοπία; Ας μας πει η κυβέρνηση για να μάθουν και οι πολίτες; Μήπως έγινε, επιτέλους, κατανοητό από το ΠΑΣΟΚ ότι οι τιμές δεν υπαγορεύονται από το κράτος σε μια απελευθερωμένη αγορά, αλλά ότι αυτά που πρέπει να διασφαλίζονται είναι ορθοί και τακτικοί έλεγχοι της αγοράς, εξάλειψη διαρθρωτικών στρεβλώσεων, συλλογή και επεξεργασία δεδομένων, μηχανοργάνωση και παρακολούθηση, και δημοσίευση τιμών και παραβατών;

Η αλήθεια είναι μια. Από τον Οκτώβριο του 2009 μέχρι σήμερα η συνεισφορά των εμπλεκόμενων Υπουργείων στα θέματα αυτά είναι μηδενική, με μόνη εξαίρεση την προαναγγελία ελέγχων. Καλύτερα βεβαίως θα ήταν, το ή τα Υπουργεία, να πραγματοποιήσουν πρώτα και έγκαιρα τους ελέγχους και στη συνέχεια να αναγγείλουν τα αποτελέσματα και το αντικείμενό τους, καθώς ο έλεγχος είναι εξ ορισμού απρόοπτος και για το λόγο αυτό οι εντολές των Κλιμακίων Ελέγχου (ΚΕΔΑΚ) για το ποια πρατήρια θα ελεγχθούν, προκύπτουν με τυχαίους αλγορίθμους και ανοίγονται με μυστικότητα τη μέρα που πρόκειται να εκτελεστούν.

Ενδιαφέρουσα πάντως είναι η τελευταία αποστροφή του Δελτίου Τύπου του Υπουργείου στην οποία γίνεται παραπομπή στην Επιτροπή Ανταγωνισμού εάν διαπιστωθεί ότι οι κερδοσκοπικές ανατιμήσεις συνδέονται με ζητήματα εναρμονισμένων πρακτικών. Πράγματι, το Υπουργείο έχει τη δυνατότητα (υποχρέωση) κατόπιν ενδείξεων ή καταγγελιών να παραπέμψει αντίστοιχες περιπτώσεις στην Επιτροπή Ανταγωνισμού όπως είχαμε κάνει ως κυβέρνηση, με μόνη παρατήρηση ότι αυτή μας η απόφαση θεωρήθηκε τότε από το ΠΑΣΟΚ ως μια ακόμη «υπεκφυγή του Υπουργείου».

Σε κάθε περίπτωση, για το σημαντικό ζήτημα των τιμών τις οποίες πληρώνουν τελευταία οι Έλληνες καταναλωτές, το Υπουργείο δεν κάνει κανένα απολύτως σχόλιο. Όπως προκύπτει από το Oil Bulletin του Market Observatory for Energy της ΕΕ της 15/2/2010, μετά τη μεγαλύτερη τα τελευταία χρόνια αύξηση (τόσο σε Ευρώ, όσο και ποσοστιαία) του ΕΦΚ και παρά τις εκκλήσεις της Νέας Δημοκρατίας για το αντίθετο, για την αποφυγή, σε εποχή κρίσης, στραγγαλισμού της ανταγωνιστικότητας κλάδων της οικονομίας που εξαρτώνται από τις τιμές των καυσίμων, η Ελλάδα για πρώτη φορά ανεβαίνει στη 12η ακριβότερη τιμή λιανικής στην απλή αμόλυβδη στην ΕΕ των 27 (μετά φόρων), από την 20η ακριβότερη (ή 8η φθηνότερη στην ΕΕ-27) έως την προηγούμενη βδομάδα.  Δηλαδή, η Ελλάδα, όπως θα φανεί στο διάγραμμα 3 του Δελτίου Τύπου Τιμών Καυσίμων που θα εκδοθεί βασιζόμενο στο Oil Bulletin της ΕΕ της 15/2/2010, ανέβηκε σε μια εβδομάδα 8 θέσεις με την ενσωμάτωση της αύξησης του ΕΦΚ σε σχέση με το διάγραμμα τιμών -3- που είναι δημοσιευμένο στο τελευταίο Δελτίο Τύπου καυσίμων του Υπουργείου.

Σημειώνεται δε, ότι παρά την αύξηση του ΕΦΚ του Ιουλίου 2009, πάνω στην οποία η σημερινή κυβέρνηση είχε τότε κερδοσκοπήσει πολιτικά, η κατάταξη της Ελλάδας στις τιμές λιανικής δεν παρουσίασε ποτέ τέτοιου μεγέθους αύξηση σε σχέση με τους εταίρους μας. Αντίθετα ομαλοποιήθηκε σύντομα στην 8η φθηνότερη θέση της κατάταξης των 27, όπως προκύπτει από όλα τα Δελτία τύπου καυσίμων του Υπουργείου που βρίσκονται αναρτημένα στην ιστοσελίδα www.ypan.gr από τότε έως σήμερα και βρίσκονται στη διάθεση οποιουδήποτε επιθυμεί να το διαπιστώσει.

Θυμίζω τις μεγάλες επιθέσεις της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης με συνεχείς ασκήσεις επί χάρτου («καπέλα» στη βενζίνη) και διαρκή επικοινωνιακό θόρυβο. Ως κυβέρνηση τότε και ως υπεύθυνη αντιπολίτευση σήμερα, τονίζουμε τη σημασία που έχει να λειτουργεί η αγορά, να λειτουργούν τα θεσμικά ελεγκτικά όργανα και ο καταναλωτής να έχει επάρκεια του αγαθού και ταυτόχρονα να προστατεύεται από αθέμιτες πρακτικές.

Και αυτό το επιδιώξαμε με σειρά διαρθρωτικών παρεμβάσεων όπως η εφαρμογή της απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού για την αγορά πετρελαιοειδών (υπ’ αρ. 30550/16.12.2008 Απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης), το Νόμο 3784/09 για την αναβάθμιση και εντατικοποίηση των Κλιμακίων Ελέγχου και Διακίνησης Καυσίμων (το 2009 διενεργήσαμε ελέγχους σε εταιρείες εμπορίας, σε εγκαταστάσεις παραγωγής βιοκαυσίμων, σε πρατήρια στην Κρήτη και στα νησιά του Αιγαίου ενώ παράλληλα εγκαταστήσαμε μόνιμο κλιμάκιο στη Θεσσαλονίκη), τη δημιουργία Μητρώου Αδειών και Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος ελέγχων και κυρώσεων, την αναβάθμιση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας στα πετρελαιοειδή, την εισαγωγή συστήματος εισροών-εκροών με ταμειακές μηχανές στα πρατήρια, τη δυνατότητα λειτουργίας (μη επανδρωμένων) Αυτόματων Πωλητών στα πρατήρια και εκτός του ωραρίου λειτουργίας τους κλπ. Παράλληλα, παραπέμψαμε στην Επιτροπή Ανταγωνισμού καταγγελίες περί δυσλειτουργιών της αγοράς πετρελαιοειδών στην Κρήτη.

Αντί για δηλώσεις ή απειλές, σε μια εποχή όπου η απλή αμόλυβδη βενζίνη πωλείται στην υψηλότερη τιμή που σημειώθηκε ποτέ στην Ελλάδα σε σχέση με την ΕΕ-27, βεβαίως και πρέπει να διασφαλισθεί ότι δεν μπαίνουν «καπέλα». Όμως αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα, και η λύση του δεν επιτυγχάνεται με δηλώσεις. Τα συναρμόδια Υπουργεία οφείλουν να αναλάβουν ουσιαστική δράση και να ενεργοποιήσουν τους ελέγχους καθώς και όλα τα θεσμικά εργαλεία που προανέφερα τα οποία συνάδουν με τους ανταγωνιστικούς κανόνες της αγοράς καυσίμων ή και να δημιουργήσουν καινούργια, προς όφελος όχι μόνο του καταναλωτή αλλά και του μη «κερδοσκόπου» πρατηριούχου ή εταιρείας εμπορίας.