Καλύτερη ζωή στις φυλακές, Γίνεται;

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η ισορροπία μεταξύ της ασφάλειας των πολιτών, της απονομής δικαιοσύνης στους παραβάτες, του σωφρονισμού τους, αλλά και των συνθηκών διαβίωσης στις φυλακές, δεν είναι εύκολη υπόθεση, ιδίως στη χώρα μας σήμερα όταν τα πάντα περιστρέφονται γύρω από τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες του κράτους. Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να νομοθετούμε με συνθήματα. Ο τίτλος του πρόσφατου νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στα καταστήματα κράτησης», είναι πιο φιλόδοξος από το περιεχόμενό του. Η αποσυμφόρηση των φυλακών με την υπό προϋποθέσεις πρόωρη απόλυση των κρατουμένων, ή τη μετατροπή ποινών φυλάκισης σε χρηματικές, όσον αφορά στα πλημμελήματα, δεν συνεπάγεται τη μόνιμη βελτίωση των συνθηκών που επικρατούν.

Χωρίς ουσιαστικές παρεμβάσεις, το πρόβλημα σύντομα θα επανέλθει, αφού το όποιο όφελος θα αποσοβηθεί από την αποτυχία του σωφρονιστικού συστήματος (το 60% των αποφυλακισθέντων επιστρέφουν στις φυλακές) και την αυξητική τάση των φυλακίσεων, λόγω της έξαρσης της εγκληματικότητας. Το νομοσχέδιο προσπάθησε να επιλύσει ένα πρόβλημα, αλλά χωρίς μελέτη, ή μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Αντιμετωπίζοντας πάντα το πρόβλημα της στιγμής και όχι του αύριο, έφτασαν στο απροχώρητο τόσο η κατάσταση στις φυλακές, όσο και η ανασφάλεια των πολιτών.

Η Νέα Δημοκρατία δεν διαφωνεί με την προσπάθεια αποσυμφόρησης των φυλακών, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις πλημμελημάτων, ή ανθρώπων που αδυνατούν να εξαγοράσουν την ποινή τους. Ανάλογες ρυθμίσεις έχουν γίνει και στο παρελθόν. Όμως, διαφώνησε έντονα στο σημείο που αποσύρθηκε τελικώς σχετικά με την πρόωρη απόλυση κρατουμένων που έχουν καταδικαστεί σε μεγάλες ποινές (άνω των 5 ετών), για κακουργηματικές πράξεις. Το πρόβλημα της συμφόρησης δεν λύνεται με τη δημιουργία άλλων προβλημάτων, ιδιαίτερα σε μια περίοδο αύξησης της εγκληματικότητας.

Προτάσεις υπάρχουν. Πολλά μπορούν και πρέπει να γίνουν.

Να μελετηθούν οι μικρές ποινές, με βάση τη διεθνή εμπειρία: Ποιες μπορούν να είναι εξαγοράσιμες και ποιες όχι. Ποιες μπορούν να συμψηφισθούν με υποχρεωτική κοινωνική εργασία. Υπάρχουν χώρες με μεγάλη παράδοση σε αυτό, όπως οι ΗΠΑ, ενώ στη Γερμανία, το διάστημα της κοινωνικής εργασίας αναγνωρίζεται ακόμα και ως εργασιακή εμπειρία!

Να αξιοποιηθούν οι υφιστάμενες υποδομές: Όταν στη Νιγρίτα Σερρών λειτουργεί μόνο η μια από τις πέντε πτέρυγες, ή όταν στη Θήβα υπάρχει πρότυπο κατάστημα κράτησης και απεξάρτησης δυναμικότητας 150 ατόμων, που όμως φιλοξενεί 20, ενώ άλλα είναι υπερπλήρη, κάτι δεν πάει καλά στο συντονισμό.

Να αναθεωρηθεί ο προγραμματισμός κατασκευής νέων καταστημάτων, προτάσσοντας περιοχές που ήδη διαθέτουν τον απαραίτητο χώρο.

Να εφαρμοστεί στην πράξη ο Σωφρονιστικός Κώδικας, που θεωρείται από τους καλύτερους: υπάρχουν φυλακές που δεν διαθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό, ενώ τις ιατρικές ανάγκες καλύπτει αγροτικός ιατρός. Ας συνεννοηθεί το Υπουργείο Δικαιοσύνης με το Υπουργείο Υγείας, ώστε κλιμάκιο ιατρών από τα τοπικά Νοσοκομεία να επισκέπτονται τακτικά τη φυλακή, με κατάλληλα κίνητρα. Ας αξιοποιηθεί ο εθελοντισμός. Υπάρχουν ιδιώτες γιατροί που μπορούν να κινητοποιηθούν, όπως και φαρμακοποιοί.

Να εξοικονομηθούν πόροι για τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης: Με την εκμετάλλευση των εκτάσεων των αγροτικών φυλακών, ώστε να καλυφθεί μέρος των αναγκών σίτισης. Με τον περιορισμό των μεταγωγών των κρατουμένων από τις φυλακές των νησιών προς την ηπειρωτική Ελλάδα και αντίστροφα. Τα έξοδα (εισιτήρια κρατουμένου και συνοδών αστυνομικών, διανυκτέρευση, εκτός έδρας αποζημίωση) είναι πολλά. Πρόσφατα έγινε μια μεταγωγή από Χίο προς Πειραιά και Θεσσαλονίκη, όπου, λόγω πληρότητας, η φυλακή αρνήθηκε να φιλοξενήσει τον κρατούμενο, ο οποίος επανήλθε στη Χίο με νέα μεταγωγή, για να καταλήξει τελικά στο Βόλο. Γιατί οι υπόδικοι ή οι κατάδικοι να μην κρατούνται στα καταστήματα των νησιών για πράξεις που τελέστηκαν μέσα στην Περιφέρεια του Εφετείου στο οποίο ανήκουν, αλλά και οι κατάδικοι από άλλες περιοχές μέχρι να εκτίσουν το σύνολο της ποινής τους, εφόσον οι υποθέσεις τους έχουν τελεσιδικίσει; Η μεταγωγή τους για άλλους λόγους, ας γίνεται μετά από πρόταση του Διευθυντή του καταστήματος και του Εισαγγελέα, κατόπιν έγκρισης της Κεντρικής Επιτροπής Μεταγωγών. Έτσι θα εξοικονομηθούν πόροι και προσωπικό, ενώ θα περιορισθούν οι κίνδυνοι απόδρασης ή τέλεσης αξιόποινων πράξεων.

Να μειωθεί η γραφειοκρατία κατά την αποφυλάκιση αλλοδαπών.

Να επεκταθεί ο θεσμός της ημιελεύθερης διαβίωσης για ένα διάστημα πριν την αποφυλάκιση κρατουμένων που έχουν παραμείνει επί μακρό στις φυλακές.

Να καθιερωθεί πτέρυγα νεοεισερχομένων σε κάθε κατάστημα κράτησης. Άνθρωποι που φυλακίζονται για πρώτη φορά να έχουν τη δυνατότητα να περνούν ένα μεταβατικό στάδιο, προκειμένου να διευκολυνθεί η ένταξή τους στη ζωή της φυλακής.

Να δοθεί έμφαση και στο μετασωφρονισμό, προκειμένου να περιοριστεί το υψηλό ποσοστό κρατουμένων που υποτροπιάζει μετά την αποφυλάκιση.

Να αξιοποιηθούν οι κρατούμενοι με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, αυξάνοντας το αντάλλαγμα (επιπλέον ημερομίσθια), αλλιώς δεν θα παρέχεται εκπαίδευση ούτε στα καταστήματα που ήδη διαθέτουν εγκαταστάσεις, όπως εργαστήρια ή σχολείο.

Τέλος, να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη τα προβλήματα που αναδεικνύουν οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι: Η υποστελέχωση είναι το σοβαρότερο από αυτά. Το προσωπικό δεν επαρκεί ούτε για τα στοιχειώδη.

Οι ωφέλειες από τέτοιες λύσεις θα ήταν αισθητές για κρατούμενους, αλλά και τους ανθρώπους που εργάζονται κάτω από αυτές τις δύσκολες συνθήκες. Η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για τους κρατουμένους, θα βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας και των σωφρονιστικών υπαλλήλων. Δυστυχώς σήμερα, δεν συμβαίνει ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Όπως έχει γράψει ο Τζ. Όργουελ εδώ και χρόνια, για να κοιμόμαστε ήσυχοι όλοι εμείς τα βράδια, κάποιοι κάνουν τη δύσκολη δουλειά. Όσο πιο πολιτισμένα την κάνουν, όσο περισσότερους μηχανισμούς και υποδομές έχουν, τόσο καλύτερες θα είναι και οι συνθήκες για τους κρατούμενους.

Κωστής Μουσουρούλης
Βουλευτής Ν. Χίου Νέας Δημοκρατίας
Υπεύθυνος Τομέα Περιφερειακής Πολιτικής Ν.Δ.