Υδρογονάνθρακες

Εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»
Άρθρο

«Υδρογονάνθρακες»

30 Ιανουαρίου 2010

Είτε το θέλουμε είτε όχι, οι εξαντλούμενες – μεταφερόμενες  ενεργειακές πρώτες ύλες είναι αυτές που θα ικανοποιούν, για πολλά ακόμα χρόνια, τη ζήτηση που προκαλεί η εκρηκτική αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού.

Μια νέα παγκόσμια κρίση εφοδιασμού λόγω της μείωσης της παραγωγής πετρελαίου θα απειλήσει τις οικονομίες των χωρών που βασίζονται κυρίως στις εισαγωγές πετρελαίου, όπως η δική μας. Συνεπώς, η έρευνα και εκμετάλλευση εγχώριων κοιτασμάτων δεν αποτελεί πολυτελή λύση, αλλά επιταγή μεγάλης γεωπολιτικής και οικονομικής σημασίας, ιδιαίτερα τώρα που η χώρα έχει και την ανάγκη περισσότερων άμεσων ξένων επενδύσεων.

Το δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων αυτών έχει τη φύση αναπαλλοτρίωτου δικαιώματος εθνικής κυριαρχίας, με το Κράτος, σύμφωνα με το Σύνταγμα, να είναι ο αποκλειστικός του κύριος, υπό τη φύση αλλά και την σημασία που προαναφέρθηκε. Στο πλαίσιο αυτό, νομοθετικές ρυθμίσεις έχουν ενσωματώσει συναφείς Κοινοτικές Οδηγίες, όπως η 22/1994/Ε.Κ. αλλά και κυρώσει διεθνείς συμβάσεις όπως η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της Θάλασσας και ειδικότερα για τον ορυκτό πλούτο που απαντάται και στις υποθαλάσσιες περιοχές.

Παρά τις όποιες, κατά καιρούς, μεμονωμένες επιτυχίες στην αναζήτηση και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, με κυρίαρχη την περίπτωση του Πρίνου, το υφιστάμενο θεσμικό και επιχειρησιακό πλαίσιο δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα.

Η εξέλιξη όμως των πετρελαϊκών ερευνών τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας, παρέχει σημαντικές πληροφορίες, διδάγματα και εμπειρίες που επιτρέπουν την αναβάθμιση του σχεδιασμού και της διαχείρισης παραχωρήσεων των δικαιωμάτων αυτών σε τρίτους και, βεβαίως, τη συμμετοχή της χώρας σε ένα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον. Η αποτελεσματικότητα της προσπάθειας είναι, βεβαίως, συνάρτηση της κατάλληλης τεχνικής, οργανωτικής και επιχειρησιακής προετοιμασίας αλλά και του κατάλληλου χρονικό προγραμματισμού της σε συνάρτηση με τις διεθνείς προοπτικές και συγκυρίες διότι αυτές τελικά καθορίζουν την επιτυχία μιας εκμετάλλευσης πχ η παγκόσμια οικονομική ύφεση προσφέρει χαμηλό κόστος ερευνών και διαθεσιμότητα εξοπλισμού και εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού η δε άνοδος των τιμών των πετρελαϊκών προϊόντων ενθαρρύνει τις επενδύσεις.

Στο πλαίσιο αυτό πήραμε, ως κυβέρνηση, σημαντικές πρωτοβουλίες :

Πρώτον : η αυτοδίκαιη επαναφορά στο δημόσιο (άρθρο 20 παράγραφος 2 του Νόμου 3587/2007) των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης επί χερσαίων και υποθαλασσίων περιοχών που είχαν παραχωρηθεί στις τότε Δ.Ε.Π. και Δ.Ε.Π.-Ε.Κ.Υ. (Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου – Έρευνα και Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων) οι οποίες συγχωνεύθηκαν με απορρόφηση στην εταιρία Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε., (ΕΛ.ΠΕ. Α.Ε.).

Δεύτερο : η ανάκτηση ενός πολύτιμου αρχείου με στοιχεία της 55ετούς εξέλιξης των ερευνών στη χώρα μας, το οποίο φυλάσσεται σήμερα υπό την απόλυτη ευθύνη του κράτους σε χώρο της ΕΛ.ΠΕ. Α.Ε. στο πλαίσιο σύμβασης παροχής υπηρεσιών που υπογράψαμε με την εταιρία.

Τρίτο, η συγκρότηση Ειδικής Τεχνικής Επιτροπής η οποία μελέτησε και εισηγήθηκε τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, προκειμένου να προωθηθεί και να αναβαθμισθεί η αναζήτηση, η έρευνα και η εκμετάλλευση εγχωρίων υδρογονανθράκων.

Τέταρτο η εκπόνηση νομοθετικής ρύθμισης για τη δημιουργία δομής υψηλού επιπέδου στο Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής (ΣΕΕΣ), ένα θεσμοθετημένο κρατικό όργανο (υπό το καθεστώς της οικονομικής κρίσης και της ανάγκης περιστολής δαπανών, η ίδρυση αυτοτελούς κρατικού φορέα δεν κρίθηκε σκόπιμη). Η δομή αυτή με τη μορφή μιας νέας Διεύθυνσης Έρευνας και Ανάπτυξης και υπό την προϋπόθεση της παροχής σε αυτήν των αναγκαίων θεσμικών, οικονομικών και ανθρώπινων μέσων, θα μπορούσε να παρέχει τεχνοκρατική υποστήριξη, να διαμορφώνει προτάσεις για την ανάπτυξη των ερευνών, να τις συντονίζει, να ασκεί έλεγχο και εποπτεία υφιστάμενων (Πρίνος) αλλά και νέων παραχωρήσεων κλπ. Στην ίδια ρύθμιση προβλέψαμε ότι τις αποφάσεις σχετικά με το που και πότε θα γίνονται έρευνες θα τις λαμβάνει, κατόπιν εισήγησης του Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής, Διυπουργική Επιτροπή.

Παράλληλα, κάναμε τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία νέου θεσμικού πλαισίου, συμβατού με τα διεθνή δεδομένα.

Το πρώτο βήμα είναι η προώθηση των αναγκαίων νομοθετικών αλλαγών και συγκεκριμένα : ενσωμάτωση των οδηγιών σχετικά με την κατοχύρωση της διαφάνειας, του υγιούς ανταγωνισμού και της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζόμενων επενδυτών, πρόβλεψη για αυστηρή εφαρμογή της εθνικής και κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας και συγκεκριμένα των οδηγιών 94/22/ΕΚ, 2004/17/ΕΚ, αλλά και 2001/42/ΕΕ κλπ.

Το δεύτερο βήμα είναι η εναρμόνιση με τις σύγχρονες διεθνείς πρακτικές και συγκεκριμένα η υιοθέτηση της δεύτερης εναλλακτικής μεθόδου παραχωρήσεων των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης. Η πρώτη μέθοδος και η μοναδική που εφαρμόστηκε στη χώρα μας, είναι η παραχώρηση συγκεκριμένων περιοχών που επιλέγει η χώρα, μέσω διεθνών διαγωνισμών («γύροι παραχωρήσεων» – Licensing rounds), για έρευνα και εκμετάλλευση σύμφωνα με τις διατάξεις της Οδηγίας 94/22. Πρόκειται για μια δαπανηρή μέθοδο που προκαλεί καθυστερήσεις στις έρευνες δεδομένου ότι από «γύρο» σε «γύρο» μεσολαβούν περίοδοι αρκετών ετών.

Η δεύτερη μέθοδος η οποία δεν έχει εφαρμοσθεί ποτέ στην Ελλάδα γιατί δεν είχε προβλεφθεί στην σχετική νομοθεσία (Ν, 2289/95), είναι η παραχώρηση περιοχών με την διαδικασία της «ανοιχτής πόρτας» (Open Door procedure). Πρόκειται για την απ’ ευθείας παραχώρηση περιοχής για πετρελαϊκή έρευνα σε μόνιμη βάση σε επενδυτή που έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον.  Με τη μέθοδο αυτή οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές μπορούν να ζητήσουν και να λάβουν παραχώρηση κάποιας ελεύθερης περιοχής, χωρίς να απαιτείται προκήρυξη «γύρου παραχωρήσεων». Οι ελεύθερες περιοχές διατίθενται σε μόνιμη βάση και μπορούν, ανά πάσα στιγμή, να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και χορήγησης σχετικής άδειας. Για λόγους «ίσης μεταχείρισης», το ενδιαφέρον του επενδυτή ανακοινώνεται στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ και δίδεται προθεσμία υποβολής προσφορών σε άλλους δυνητικούς επενδυτές για τη συγκεκριμένη περιοχή. Έτσι, οι περιοχές διατίθενται σε μόνιμη βάση.

Το τρίτο βήμα είναι η τροποποίηση της νομοθεσίας για την παροχή κατάλληλων κινήτρων – συμβατών με το Κοινοτικό δίκαιο –  με στόχο την προσέκλυση αξιόπιστων επενδυτών. Ένα παράδειγμα είναι η μείωση του συντελεστή φορολόγησης των αναδόχων από το 40% που ισχύει σήμερα σε ποσοστό που να καθιστά μια επένδυση ελκυστική και, βεβαίως, τη χώρα μας ανταγωνιστική. Σημειώνεται ότι οι περισσότερες χώρες έχουν καθιερώσει διάφορους αντισταθμιστικούς ή ανταποδοτικούς όρους, εκτός από τη φορολογία και τις αποσβέσεις, τους οποίους διαπραγματεύονται με τους υποψήφιους επενδυτές, κάτι που δεν μπορεί να γίνει στη χώρα μας με το υφιστάμενο περιοριστικό, ως προς τα εργαλεία διαπραγμάτευσης, θεσμικό πλαίσιο. Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι η διάρκεια εκμετάλλευσης μιας περιοχής, η οποία σήμερα ορίζεται σε 25 έτη.

Τα οφέλη για το κράτος από μισθώματα, φόρους, συμμετοχές του δημοσίου στην έρευνα και εκμετάλλευση κλπ αλλά και από τις τιμές των πετρελαϊκών προϊόντων μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Παράλληλα, αν αναλογιστεί κανείς ότι σε ετήσια βάση πληρώνουμε το 4.6% περίπου του ΑΕΠ για προμήθεια πετρελαιοειδών, η μείωση των εισαγωγών θα έχει θετικές επιπτώσεις τόσο στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, όσο και στο δανεισμό της χώρας.

Επιδίωξή μας ήταν η δημιουργία σύγχρονου, φιλικού επενδυτικού περιβάλλοντος με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της ενεργειακής επάρκειας και του γεωστρατηγικού ρόλου της χώρας μας και την παροχή στην οικονομία και την κοινωνία ανταγωνιστικών ενεργειακών προϊόντων, με απόλυτο, βεβαίως, σεβασμό στο περιβάλλον. Η προετοιμασία που έγινε από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας πρέπει να ολοκληρωθεί. Αναμένουμε.